Nguyên nhân và cách sửa lỗi BIOS trên máy tính

BIOS là một phần mềm đặc biệt được tích hợp sẵn trên bo mạch chủ có nhiệm vụ điều khiển các bước khởi động ban đầu của máy tính. Trong nội dung dưới đây sẽ giúp bạn đọc tìm hiểu những nguyên nhân và cách sửa lỗi BIOS trên máy tính.

Khái niệm về BIOS

BIOS (viết tắt của Basic Input/Output System) là một phần mềm đặc biệt được tích hợp sẵn trên bo mạch chủ, có nhiệm vụ điều khiển các bước khởi động ban đầu của máy tính. Khi bạn nhấn nút nguồn, BIOS là thành phần đầu tiên được kích hoạt. Nó thực hiện các thao tác kiểm tra nhanh toàn bộ phần cứng (như RAM, CPU, ổ cứng, card đồ họa…) thông qua quá trình POST (Power-On Self Test) và sau đó hướng dẫn hệ thống tải hệ điều hành từ ổ cứng hoặc thiết bị lưu trữ khác.

Nếu BIOS gặp trục trặc hoặc bị lỗi, máy tính có thể không thể khởi động vào Windows, bị đứng ở màn hình logo, hoặc phát ra tiếng bíp liên tục (thường gọi là beep code) hoặc hiển thị các mã lỗi thông qua đèn LED trên mainboard, tùy theo từng dòng máy.

Xem thêm: Cách khắc phục lỗi máy in không in được nhanh chóng

Nguyên nhân và cách sửa lỗi BIOS trên máy tính

Nguyên nhân khiến BIOS gặp sự cố trên máy tính

• Khi đang nâng cấp BIOS mà mất điện hoặc tắt máy giữa chừng, hệ thống sẽ không thể nạp đúng mã khởi động, dẫn đến lỗi nghiêm trọng;
• Việc người dùng thay đổi các thông số như tốc độ xung nhịp, cấu hình khởi động hoặc chế độ tương thích phần cứng không đúng có thể gây ra lỗi không mong muốn;
• Pin nuôi CMOS cạn năng lượng: Viên pin nhỏ trên bo mạch giúp lưu trữ thiết lập BIOS. Khi nó yếu hoặc hết pin, BIOS có thể bị reset liên tục hoặc không lưu được cài đặt;
• Ảnh hưởng từ virus hoặc phần mềm độc hại;
• Một số mã độc tinh vi có thể can thiệp vào firmware, gây hỏng mã BIOS hoặc khiến hệ thống không thể hoạt động bình thường;
• Hỏng chip BIOS trên bo mạch chủ;
• Phần cứng không tương thích với firmware hiện tại;
• Khi gắn thêm RAM, CPU hoặc card đồ họa đời mới mà BIOS chưa được cập nhật để hỗ trợ, hệ thống có thể không khởi động hoặc treo máy;
• Trong một số trường hợp hiếm, chip lưu trữ BIOS bị lỗi vật lý do nhiệt độ cao, ẩm, hoặc va chạm, gây ra tình trạng không thể khởi động.

Cách sửa lỗi BIOS trên máy tính

Đặt lại toàn bộ cài đặt BIOS về chế độ mặc định của nhà sản xuất

BIOS thường cho phép người dùng thay đổi nhiều thiết lập hệ thống như tốc độ xung nhịp, thứ tự khởi động hoặc hỗ trợ thiết bị. Nếu những thay đổi này không phù hợp, hệ thống có thể không phản hồi khi khởi động. Trong trường hợp đó, việc quay về cấu hình mặc định là bước đơn giản nhưng rất hiệu quả.

Cách thực hiện:

• Khởi động máy và ngay khi logo hãng xuất hiện, nhấn liên tục phím F2, DEL, F10, hoặc ESC (tùy dòng máy);
• Trong giao diện BIOS, tìm tùy chọn như “Load Setup Defaults”, “Restore Factory Defaults” hoặc “Optimized Defaults”;
• Chọn mục đó, xác nhận lưu thay đổi, và khởi động lại máy tính.

Ngắt nguồn và tháo pin CMOS để xóa sạch dữ liệu BIOS tạm thời

Pin CMOS là bộ phận giúp BIOS ghi nhớ các thiết lập ngay cả khi máy tính đã tắt. Khi gặp lỗi nghiêm trọng, bạn có thể tháo pin này ra một lúc để buộc BIOS trở lại trạng thái ban đầu.

Cách thực hiện:

• Tắt hoàn toàn máy tính và rút dây nguồn;
• Mở thùng máy và xác định vị trí pin CMOS – thường là viên pin tròn giống đồng xu nằm trên bo mạch chủ;
• Dùng vật mỏng hoặc tay để nhẹ nhàng lấy pin ra, chờ từ 5 đến 10 phút, sau đó gắn lại;
• Khởi động lại máy, BIOS sẽ được đặt lại như mới.

Xem thêm: 8 cách sửa lỗi không gửi được tin nhắn trên iPhone

Phục hồi BIOS bằng kỹ thuật nạp lại firmware trực tiếp

Phương pháp này được sử dụng trong những tình huống nghiêm trọng khi chip BIOS bị lỗi hoàn toàn, máy tính không thể khởi động, và các cách khôi phục thông thường như reset CMOS hay cập nhật qua USB đều không hiệu quả.

Cài đặt lại hoặc nâng cấp BIOS đúng chuẩn để xử lý lỗi phần mềm hệ thống

Trong một số trường hợp, BIOS bị lỗi do phiên bản cũ không tương thích với phần cứng mới hoặc do quá trình cập nhật trước đó bị lỗi. Giải pháp là thực hiện cập nhật lại BIOS một cách chuẩn xác.

Các bước thực hiện:

• Xác định đúng mã bo mạch chủ (model mainboard);
• Truy cập trang web chính thức của nhà sản xuất bo mạch;
• Tải đúng phiên bản BIOS phù hợp;
• Thực hiện cập nhật theo hướng dẫn của hãng, thông qua USB hoặc phần mềm hỗ trợ trong BIOS (EZ Flash, M-Flash…).

Đảm bảo phần cứng gắn trong máy tương thích và hoạt động bình thường

Lỗi BIOS đôi khi đến từ xung đột phần cứng, nhất là sau khi bạn thay RAM, CPU, card đồ họa hoặc ổ cứng. BIOS có thể từ chối khởi động nếu không nhận diện được thiết bị. Kiểm tra các chân tiếp xúc, đảm bảo không có bụi bẩn hoặc cong lệch. Nếu có thể, thử thay thế linh kiện bằng thiết bị tương thích đã từng hoạt động tốt trước đó để kiểm nghiệm.

Lỗi BIOS có thể khiến máy tính tê liệt hoàn toàn nhưng không phải lúc nào cũng là “chết main”. Với các hướng dẫn trên của Phshop về nguyên nhân và cách sửa lỗi BIOS trên máy tính bạn có thể xác định chính xác nguyên nhân và khắc phục đúng cách, tiết kiệm thời gian và chi phí.